Uczeni z Instytutu Chemii Organicznej PAN pod kierownictwem dr hab. Michała Michalak podjęli się opracowania nowej klasy kompleksów złota do zastosowań w chemii medycznej oraz materiałowej.
Metaliczne złoto znane jest od starożytności, jednakże do czasów współczesnych kojarzy się powszechnie raczej jako symbol statusu społecznego i ekonomicznego, aniżeli jako potencjalny kandydat do zastosowań w farmakologii i medycynie. Być może już niedługo w laboratoriach przestanie być postrzegane w kategorii ciekawostki chemicznej, a trwająca od początku XXI wieku „gorączka złota” w katalizie otworzy nowy rozdział w medycynie – zwłaszcza onkologicznej.
Projektowanie nowych chiralnych kompleksów złota i związana z tym możliwość opracowania nowych procesów enancjoselektywnych jest wyzwaniem współczesnej syntezy organicznej. W naszym projekcie jako pionierzy wykorzystujemy chiralne karbenowe kompleksy otrzymane z bardzo prostych, tanich i łatwo dostępnych bloków budulcowych.- wyjaśnia kierownik projektu dr hab. Michał Michalak.
Wysoce selektywna synteza jednego z enancjomerów (związku chemicznego, który nie jest identyczny ze swoim lustrzanym odbiciem) jest podstawą projektowania nowoczesnych leków. Zwykle aktywność biologicznią wykazuje tylko jeden z enancjomerów, a drugi stanowi balast lub wręcz truciznę. Kluczowe w projekcie jest zastosowanie N-heterocyklicznych karbenów w charakterze liganda. Warunkują one stabilność z natury nietrwałych kompleksów złota. Jako chiralny blok budulcowy wykorzystywane są komercyjne dostępne aminoalkohole oraz aminokwasy. Z prostych, tanich i łatwo dostępnych substratów naukowcy syntetyzują strukturalnie złożone produkty w postaci stabilnych chiralnych kompleksów złota.
Stabilne kompleksy złota (I) zostały wcześniej zsyntetyzowane i są już dostępne na rynku. Nasz zespół jako pierwszy opracował stabilne chiralne kompleksy złota (III). Celem naszych badań jest określenie aktywności biologicznej kompleksów złota (III) i złota (I) w chiralnie czystej postaci. Zapewnienie szybkiego i łatwego dostępu do bardzo szerokiej gamy kompleksów złota (I) i złota (III) otworzy możliwość opracowania wielu użytecznych reakcji enancjoselektywnych- podsumowuje dr hab. Michalak.
Projekt pt.: „Nowe N-heterocykliczne karbenowe kompleksy złota: od aktywności katalitycznej do zastosowań medycznych” (2017/26/E/ST5/00510) jest realizowany w ramach programu SONATA BIS 7 Narodowego Centrum Nauki.
Joanna Laskowska
