Celem projektu EnviAgri jest poprawa zarządzania w gospodarstwach rolnych, której efektem będzie zwiększenie efektywności produkcji oraz poprawa jakości środowiska przyrodniczego na skutek zmniejszenia strat składników biogenicznych i ograniczenia emisji dwutlenku węgla do atmosfery. Wartością dodaną będzie poprawa wizerunku rolnictwa w odbiorze społecznym, postrzeganego obecnie jako jeden z głównych sprawców złego stanu środowiska. Postępująca degradacja środowiska przyrodniczego i jej wpływ na ocieplenie klimatu już od szeregu lat budzi niepokój. Działalność rolnicza postrzegana jest jako znaczące źródło emisji zanieczyszczeń. Dlatego też Wspólna Polityka Rolna jest bezpośrednio lub pośrednio włączona w realizację polityki klimatycznej i działań na rzecz ochrony środowiska przyrodniczego. Znaczna część wszystkich środków w ramach WPR jest powiązana z działaniami zmierzającymi do ograniczenia negatywnych skutków produkcji rolniczej.
Rolnictwo aby sprostać stawianym wymaganiom potrzebuje wsparcia w zarządzaniu gospodarstwem w postaci przyjaznego narzędzia informatycznego umożliwiającego kompleksową analizę sytuacji w gospodarstwie i umożliwiającego podejmowanie skutecznych działań naprawczych tam, gdzie są one potrzebne.
Postępująca cyfryzacja praktycznie w każdej dziedzinie ludzkiego życia niewątpliwie w wielu przypadkach powoduje podniesienie jego jakości. Obecnie, dzięki ogromnemu rozwojowi cywilizacyjnemu, który w dużej mierze zawdzięcza się technologiom ICT, zdecydowana część ludzkości ma dostęp do ogromnej ilości wiedzy oraz narzędzi, które historycznie były dostępne tylko dla nielicznej części społeczeństwa. Rolnictwo nie powinno stanowić w tej materii wyjątku. Dlatego też celem przekrojowym Wspólnej Polityki Rolnej jest „Wiedza, innowacje i cyfryzacja”. W kontekście aktualnie obowiązujących aktów prawnych proponowany model EnviAgri niewątpliwie wpisuje się w założenia „Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju. Polska 2030. Trzecia Fala Nowoczesności” (UCHWAŁA Nr 16 RM z dnia 5 lutego 2013 r.), która określa główne trendy, wyzwania i scenariusze rozwoju społeczno-gospodarczego kraju oraz kierunki przestrzennego zagospodarowania kraju, z uwzględnieniem zasady zrównoważonego rozwoju, jaką jest dalsza modernizacja rolnictwa dla zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego Polski (wzrost wydajności produkcji, zachowanie potencjału produkcyjnego oraz promocja produkcji i konsumpcji żywności wysokiej jakości).
W ramach projektu zostanie opracowane przyjazne dla użytkownika narzędzie informatyczne umożliwiające kompleksową analizę sytuacji w gospodarstwie i podejmowanie skutecznych działań optymalizacyjnych. Na podstawie rzeczywistych danych o produkcji proponowany system EnviAgri będzie generował szereg wskaźników do samooceny gospodarstwa pod kątem jego oddziaływania na środowisko przyrodnicze: saldo składników mineralnych w gospodarstwie, bilans substancji organicznej w glebie, wymywanie azotu, zagrożenie stratami fosforu, emisja amoniaku i ślad węglowy. Narzędzie spełniać będzie ważne zadanie podnoszenia „świadomości ekologicznej” rolników oraz ich przygotowania do nadchodzących nowych wyzwań wynikających z realizacji strategii „od pola do stołu”. System będzie wskazywał „miejsca wrażliwe” z uwagi na straty składników pokarmowych i zużycie energii, umożliwi optymalizację stosowanych technologii produkcji, a tym samym ułatwi podejmowanie działań ograniczających presję na środowisko. Rolnik lub doradca poprzez zmianę określonych parametrów będzie mógł obserwować w jaki sposób wpływa ona na wartości określonych wskaźników. Wykonanie symulacji będzie wspomagać decyzje o potrzebie podjęcia określonych działań mających nie tylko znaczenie środowiskowe, ale także przyczyniających się do zwiększenia efektywności wykorzystania środków produkcji (nawozy, paliwa, środki ochrony i in.), co przekłada się na poprawę efektów ekonomicznych gospodarstwa. Dostarczanie rolnikowi wskaźników ekonomicznych oraz rynkowych jest w obecnej sytuacji gospodarczej oraz geopolitycznej szczególnie istotne, gdyż ceny produktów rolnych oraz środków produkcji zmieniają się niezwykle dynamicznie. Dodatkowe narzędzie, które wspierać będzie podniesie efektywności produkcji poprzez szczegółową analizę sytuacji na rynku i dostarczanie w przystępny sposób zaawansowanej wiedzy zwiększy konkurencyjność grupy docelowej na tle uczestników rynku niekorzystających z proponowanego rozwiązania.
Opracowany Cyfrowy model gospodarstwa EnviAgri (patrz Rysunek) zasilany wiedzą ekspercką i danymi charakteryzującymi konkretne gospodarstwo (za pomocą Interfejsu Użytkownika oznaczonego jako A) oraz wymuszeniami zewnętrznymi (za pomocą Interaktywnej Mapy oznaczonej jako A1), na które składają się dane meteorologiczne pochodzące z modelu np. UM z ICM UW, ilości składników nawozowych wnoszonych w opadzie atmosferycznym oraz dane glebowe pochodzące z IUNG-PIB. Każdorazowe wprowadzenie danych wejściowych implikuje wywołanie skryptu uruchamiającego Moduł obliczeniowy B składający się z 8 podmodułów funkcyjnych/aplikacji webowych (B1-B8) pracujących równolegle.
Wszystkie aplikacje webowe (B1-B8) zawierać będą swoiste algorytmy wraz z zestawem niezbędnych wskaźników. Wypracowane od nowa lub udoskonalone modele empiryczne, jako elementy składowe systemu edukacji niskoemisyjnej, zostaną zastosowane w praktyce, w pierwszej kolejności do oceny emisyjności wytypowanych do badań gospodarstw rolnych, w województwie pomorskim, gospodarstw objętych pilotażem EnviAgri. Moduł B po poprawnie zakończonym procesie obliczeniowym przekazuje uzyskane rezultaty do Modułu C prezentacji oraz post-processingu wyników.
Projekt „Cyfrowy system wspomagania produkcji rolnej przyjaznej dla środowiska – EnviAgri” realizowany przez: Instytut Oceanologii Polskiej Akademii Nauk – Lider projektu, Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy, Instytut Technologiczno-Przyrodniczy – Państwowy Instytut Badawczy i Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Lubaniu. Kierownikiem projektu jest prof. dr hab. Lidia Dzierzbicka-Głowacka. Projekt finansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach Programu Strategicznego Gospostrateg IX, realizowany w latach 2024-2027.
prof. dr hab. Lidia Dzierzbicka-Głowacka
