Proekologiczne środki smarowe to produkty opracowywane przez naukowców z Sieci Badawczej Łukasiewicz – Instytutu Technologii Eksploatacji w Radomiu. Zrealizowane projekty badawcze przyczyniły się do rozwoju zasad procesu projektowania proekologicznych środków smarowych w kierunku kształtowania właściwości smarnych umożliwiających zwiększenie trwałości smarowanych węzłów tarcia maszyn i urządzeń produkcyjnych. Podczas realizacji projektów badawczo-rozwojowych tworzono konsorcja i ściśle współpracowano z przedsiębiorstwami MŚP, którego przykładem jest zrealizowany projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Inteligentny Rozwój POIR 04.01.02-00-0004/16 pt.: „Rozwój technologii nowej generacji wysokojakościowych środków smarowych dla sektora rolno-spożywczego, gwarantujących bezpieczeństwo produkcji żywności”, którego liderem byłinstytutSieci Badawczej Łukasiewicz – Instytut Technologii Eksploatacji. Projekt realizowano we współpracy z instytutem Sieci Badawczej Łukasiewicz – Instytutem Ciężkiej Syntezy Organicznej oraz z sektorem przedsiębiorstw MŚP: PUPH „MIND” Sp. z.o.o. oraz PIEKARNIA s. c. St. M. K. Piątkowscy. Współpraca umożliwiła bezpośrednie zweryfikowanie uzyskanych efektów badań przemysłowych i prac rozwojowych w warunkach eksploatacyjnych. W efekcie realizacji projektu opracowano innowacyjne produkty smarowe na bazie surowców nietoksycznych, zgodnie z unijnymi unormowaniami dotyczącymi ochrony środowiska oraz bezpieczeństwa i higieny produkcji żywności. Podstawową cechą opracowanych środków, odróżniających je od istniejących na rynku jest wyeliminowanie ze składu szkodliwych dla zdrowia substancji poprzez zastosowanie biokomponentów, w tym baz olejowych w oparciu o roślinny olej niejadalnego oraz efektywnych dodatków funkcjonalnych. Skład opracowanych proekologicznych środków smarowych chroniony jest patentem Pat.238661 (decyzja UPR z dnia 2021-06-28).
Proekologiczne środki smarowe przeznaczone są do stosowania w węzłach tarcia maszyn produkcyjnych wymagających stosowania certyfikowanych środków, szczególnie do maszyn przemysłu rolno-spożywczego, w przypadku których niezbędne jest zachowania podczas cyklu produkcyjnego bezpieczeństwa produkcji żywności.
Innowacyjne produkty – efekt projektu POIR 04.01.02-00-0004/16, posiadają niezbędne dokumenty potwierdzające ich jakość i możliwość stosowania w technologicznych urządzeniach produkcyjnych przemysłu rolno-spożywczego, w tym Świadectwo Jakości Zdrowotnejwydane przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny (NIZP-PZH). Certyfikat upoważnia do stosowania oznaczenia opracowanych środków smarowych Produkt z atestem.
Efekty projektu są upowszechniane miedzy innymi poprzez publikacje w recenzowanych czasopismach (Molecules, Lubrication Science, Tribologia: Finnish Journal of Tribology, Tribology in Industry, Environmental Protection and Natural Resources, Przemysł Chemiczny, Tribologia, Nafta-Gaz),monografiach naukowych („Innowacje w Przemyśle Chemicznym” Wyd. Polska Izba Przemysłu Chemicznego, „Nauka i przemysł – metody spektroskopowe w praktyce, nowe wyzwania i możliwości” Wyd. UMCS Lublin), jak również prezentowane na konferencjach naukowo-technicznych o zasięgu krajowym (Ogólnopolska Konferencja Tribologiczna) i międzynarodowym (Międzynarodowa Konferencja Środki Smarowe, Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Biznesowa Inżynieria Przyszłości).
Proekologiczny środek smarowy „Smar ABI-S dla przemysłu rolno-spożywczego” opracowany w ramach projektu POIR 04.01.02-00-0004/16 został nagrodzony. Zdobył I miejsce w kategorii „Osiągnięcia wdrożone w rolnictwie, gospodarce żywnościowej i ochronie środowiska” w XII edycji Ogólnopolskiego Konkursu SIMP na „Najlepsze Osiągnięcie Techniczne 2018 Roku”.
Rozpowszechnienie proekologicznych produktów w przemyśle rolno-spożywczym oraz w gospodarstwach ekologicznych produkujących „zdrową żywność” z pewnością przyczyni się do wzrostu bezpieczeństwa produkcji żywności, a tym samym do ochrony zdrowia człowieka oraz zmniejszy zagrożenie zanieczyszczenia środowiska naturalnego.
Projekt POIR 04.01.02-00-0004/16 współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Inteligentny Rozwój, którego beneficjentem była Sieć Badawcza Łukasiewicz – Instytut Technologii Eksploatacji uzyskał w 2020 roku nominację do Polskiej Nagroda Inteligentnego Rozwoju 2020, w kategorii Badania przyszłości. Laureatem Polskiej Nagrody Inteligentnego Rozwoju 2020, w kategorii Naukowiec przyszłości, została kierująca projektem.
Liderem projektu POIR 04.01.02-00-0004/16 był instytut Sieci Badawczej Łukasiewicz – Instytut Technologii Eksplantacji w Radomiu. Sieć Badawcza Łukasiewicz to trzecia pod względem wielkości sieć badawcza w Europie, która dostarcza atrakcyjne, kompletne i konkurencyjne rozwiązania technologiczne. Oferuje biznesowi unikalny system „rzucania wyzwań”, dzięki któremu grupa 4 500 naukowców w nie więcej niż 15 dni roboczych przyjmuje wyzwanie biznesowe i proponuje przedsiębiorcy opracowanie skutecznego rozwiązania wdrożeniowego. Angażuje przy tym najwyższe w Polsce kompetencje naukowców i unikalną w skali kraju aparaturę naukową. Co najważniejsze – przedsiębiorca nie ponosi żadnych kosztów związanych z opracowaniem pomysłu na prace badawcze. Łukasiewicz w dogodny sposób wychodzi naprzeciw oczekiwaniom biznesu. Przedsiębiorca może zdecydować się na kontakt nie tylko przez formularz na stronie https://lukasiewicz.gov.pl/biznes/ ale także w ponad 50 lokalizacjach: Instytutach Łukasiewicza i ich oddziałach w całej Polsce. Wszędzie otrzyma ten sam – wysokiej jakości – produkt lub usługę. Potencjał Łukasiewicza skupia się wokół takich obszarów badawczych jak: Zdrowie, Inteligentna mobilność, Transformacja cyfrowa oraz Zrównoważona gospodarka i energia.
