Z najnowszych danych wynika, że z problemem niepłodności boryka się około 48,5 miliona par na świecie. Czynnik męski przyczynia się do tego problemu w 20-70 %, w zależności od szerokości geograficznej i jest wyższy w krajach lepiej rozwiniętych. Jedną z przyczyn niepłodności męskiej jest nieprawidłowa termoregulacja jąder.
Tematykę tę postanowiła zgłębić dr hab. Monika Frączek z Instytutu Genetyki Człowieka PAN, która jest pomysłodawcą i kierownikiem projektu pt. „Weryfikacja hipotezy stresu oksydacyjnego, apoptozy i czynnika immunologicznego jako mechanizmów odpowiedzialnych za niską jakość nasienia u mężczyzn narażonych na szok temperaturowy jąder”. Badania realizowane są w ramach programu OPUS Narodowego Centrum Nauki.
Jak wyjaśnia dr hab. Monika Frączek, proces spermatogenezy zachodzi prawidłowo w temperaturze minimum 2 °C niższej od temperatury ciała. Konieczność utrzymania niższej temperatury w gonadach jest podyktowana faktem, że w czasie produkcji plemników wydzielana jest znaczna ilość energii cieplnej, która dzięki właściwie działającym lokalnym mechanizmom termoregulacyjnym może być skutecznie odprowadzana na zewnątrz. Do przegrzewania gonad dochodzi w przypadku żylaków powrózka nasiennego i wnętrostwa, które należą do najczęściej występujących patologii w obrębie męskiego układu rozrodczego. Czynniki środowiskowe związane ze stylem życia oraz wykonywaną pracą również mogą zwiększać narażenie na lokalne działanie czynnika temperaturowego. Siedząca pozycja ciała, ciasna odzież, praca w wysokich temperaturach czy regularne korzystanie z sauny – to przykłady zagrożeń mogących prowadzić do wydłużenia czasu w osiągnięciu sukcesu reprodukcyjnego.
Realizowany projekt doskonale wpisuje się w aktualny trend badawczy związany z poszukiwaniem nowych nieinwazyjnych biomarkerów niepłodności w nasieniu – podkreśla doc. Frączek. Dobór badanych grup mężczyzn w wieku reprodukcyjnym (niepłodni z żylakami powrózka nasiennego, niepłodni z historią wnętrostwa w dzieciństwie, kierowcy zawodowi, mężczyźni z niepłodnością idiopatyczną, mężczyźni o potwierdzonej płodności) oraz jednoczesna analiza szerokiego panelu niekonwencjonalnych parametrów nasienia, obejmujących markery subkomórkowe, oksydacyjne, biochemiczne, immunologiczne i epigenetyczne, czynią ten projekt unikatowym. Zaproponowane badania posiadają dwie podstawowe implikacje – poznawczą, ponieważ pozwalają zrozumieć i wyjaśnić molekularne szlaki prowadzące do obniżenia jakości nasienia u mężczyzn narażonych na kliniczny i środowiskowy czynnik temperaturowy jąder, ale też mogą stanowić ważną wskazówkę praktyczną dla ustalenia nowych schematów diagnostyczno-terapeutycznych niepłodności męskiej.
Zakładam, że każda grupa badanych parametrów seminologicznych tworzy charakterystyczny i unikatowy profil dla różnych niepłodnych grup patologicznych związanych z przegrzewaniem gonad. Szukanie zależności pomiędzy nimi będzie kluczowe dla odpowiedzi na pytanie, które mechanizmy najbardziej partycypują w negatywnym wpływie na strukturę i funkcję gamet męskich – mówi uczona.
Jadwiga Pasiut
