Rozmowa z dr Moniką Piwecką z Instytutu Chemii Bioorganicznej PAN na temat projektu „Implikacje funkcjonalne cyrkularnych (kolistych) RNA w neuronach i mózgu”.
Mózg ludzki to prawie 100 miliardów neuronów, które są ze sobą połączone złożoną siecią wypustek i połączeń nerwowych.
– Najbardziej aktualne badania pokazują, że mózg człowieka zawiera >86 miliardów komórek nerwowych (neuronów) oraz porównywalna liczbę komórek glejowych. Mózg zatem możemy wyobrazić sobie jako idealnie zorganizowaną sieć komórek nerwowych przekazujących sobie sygnały w skoordynowany sposób dzięki synapsom i udziale komórek glejowych.
Cyrkularne RNA pełnią istotne funkcje regulatorowe, jak można to wytłumaczyć?
– Każda komórka w ciele człowieka posiada ten sam zestaw genów. Jednak różne typy komórek używają tylko części genów do realizacji swoich funkcji. To jakie geny są aktywne danej komórce, w jakim stopniu aktywne i jak długo aktywne jest ściśle regulowane. Jednym z poziomów regulacji aktywności genów, czy jak to mówimy w biologii molekularnej – „ekspresji genów”, jest regulacja na poziomie RNA.
Badanie mózgu jest fascynujące bo jeszcze wiele można odkryć prawda?
– Mózg jest fascynujący i ciągle pełen tajemnic. W dużej mierze nasza wiedza, zwłaszcza na poziomie molekularnym i fizjologicznym, pochodzi z badań na mózgu myszy i innych organizmów modelowych. Badania in vitro z zastosowaniem kultur komórek neuronalnych również są bardzo wymagające. Uzyskanie funkcjonalnych neuronów w hodowli jest procesem bardzo czasochłonnym, drogim i wrażliwym. Obecnie wprowadzenie do badań zaawansowanych kultur neuronów w 3D tzw. mini-mózgów, daje nadzieję, na głębszy wgląd w procesy neurorozwojowe i korektę ich zaburzeń.
Co będzie sukcesem tego projektu?
– Sukcesem tego projektu będzie opracowanie nowych narzędzi do analizy kolistych RNA. Nowoczesna biologia molekularna oferuje szeroki wachlarz narzędzi do identyfikacji i badań RNA o klasycznej, liniowej strukturze. Będę szczęśliwa, jeśli uda nam się zrealizować zamierzone cele i wykazać niektóre spośród funkcji molekularnych kolistych RNA w różnych typach komórek nerwowych oraz co ważniejsze, w stanach patologicznych. Myślę, że nasze innowacyjne i interdyscyplinarne podejście do tematu daje taką nadzieję.
Dziękujemy za rozmowę.
Sebastian Wach