Podczas majowego posiedzenia Rady UE ds. Konkurencyjności w Brukseli, polska prezydencja przejęła inicjatywę, prezentując strategiczną wizję Europejskiej Przestrzeni Badawczej (ERA) na lata 2025–2027. Wśród najważniejszych punktów: szybka adaptacja sztucznej inteligencji w nauce, zwiększenie efektywności finansowej „Horyzontu Europa” i działania na rzecz równości w badaniach. To moment, w którym Polska kieruje agendą badań naukowych całej Unii.
Agenda ERA 2025–2027: priorytety Polskiej prezydencji
Ministrowie nauki z krajów UE – pod przewodnictwem Marcina Kulaska – jednogłośnie poparli Agendę Polityczną Europejskiej Przestrzeni Badawczej na lata 2025–2027. Dokument wyróżnia 11 strategicznych obszarów, takich jak otwarta nauka, infrastruktura badawcza, równouprawnienie płci, rozwój karier naukowych, transfer technologii, zaufanie do nauki i dostęp do doskonałości. Do tego dochodzi 8 bieżących inicjatyw, m.in. dotyczących sztucznej inteligencji, bezpieczeństwa badań, nauki dla polityki czy biomedycyny.
„Horyzont Europa”: inwestycje z realnym zwrotem
Unijny program „Horyzont Europa” został oceniony jako skuteczny – każde zainwestowane euro może wygenerować do 11 euro wzrostu PKB do 2045 roku. Polska prezydencja podkreśliła potrzebę kontynuacji ambitnego i niezależnego programu ramowego po 2027 roku, zgodnie z Deklaracją Warszawską, skupiając się również na wsparciu MŚP i technologiach o podwójnym zastosowaniu.
AI w nauce: odpowiedzialna rewolucja
Jednym z przełomowych tematów była adaptacja sztucznej inteligencji w badaniach. Rada przyjęła konkluzje dotyczące etycznej i skoordynowanej strategii AI w nauce. Minister Kulasek podkreślił, że technologia ta może „radykalnie przyspieszyć i zwielokrotnić wyniki prac badawczych”, ale musi być „odpowiedzialna”, by uniknąć zagrożeń związanych z dezinformacją, manipulacją danymi i błędnymi algorytmami
Polska prezydencja wkroczyła na arenę europejską jako silny orędownik nauki i innowacji. Przyjęcie Agendy ERA na lata 2025–2027 oraz konkluzji dotyczących AI w nauce otwiera nowy rozdział dla rozwoju naukowego w UE. To jasny znak: Polska chce mieć realny wpływ na kierunek przyszłych badań, wspierając otwartą naukę, technologie i równość, a także bezpieczeństwo i etykę w erze cyfrowej.
