W skali globalnej człowiek jest od kilkuset lat główną siłą napędową przekształceń
powierzchni Ziemi. Poprzez realizację swoich potrzeb znacząco wpływa na zmiany krajobrazu. W ciągu ostatnich kilku dekad można zauważyć intensyfikację tych zmian na skutek silnych przemian społeczno-kulturowych, zmian w rolnictwie, przemyśle czy transporcie. Siły, które w znaczący sposób wpływają na trajektorię zmian w krajobrazie, nazywane są siłami napędowymi. Znaczne przekształcenia krajobrazu na terenie Polski zaszły w XXI w. Z tego względu konieczne jest poznanie sił napędowych, jakie w ostatnich latach decydowały o typach przekształceń krajobrazu, co jest kluczowe dla prawidłowego zarządzania krajobrazem, zwłaszcza w kontekście audytu krajobrazowego będącego w trakcie opracowania na poziomie regionalnym.
W środowisku naukowym trwa dyskusja nad koniecznością rozwoju metod badawczych dotyczących identyfikacji usług krajobrazowych (landscape services).
Usługi są definiowane jako dobra dostarczane społeczeństwu przez krajobraz. Dobra te mają swój wymiar ekonomiczny. W tym aspekcie brakuje badań łączących koncepcję sił napędowych zmian krajobrazu z analizą zakresu świadczonych usług krajobrazowych, co ma znaczenie dla planowania zmian w krajobrazie. Istotne w tym względzie jest opracowanie metod prognozowania zmian w zakresie usług krajobrazowych na skutek realizacji polityki przestrzennej gmin oraz potrzeb mieszkańców i inwestorów, mówi dr hab. inż. Piotr Krajewski, prof. uczelni odpowiedzialny za projekt „Identyfikacja i ocena sił napędowych zmian krajobrazów i usług krajobrazowych w kontekście planowania przestrzennego gminy, finansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki (projekt nr 2018/31/D/HS4/00659).
Projekt realizuje badania interdyscyplinarne łączące w sobie gospodarkę przestrzenną, analizy społeczne oraz badania krajobrazowe, których rezultaty mogą wpłynąć na zarządzanie gminą. Spodziewanym efektem końcowym będzie identyfikacja zmian krajobrazu na obszarze wybranych gmin oraz sił napędowych, które przyczyniły się do ich powstania. Sporządzony zostanie możliwie pełny wykaz usług krajobrazowych świadczonych przez zidentyfikowane typy krajobrazów wraz z analizą zmian w zakresie zapotrzebowania na konkretne usługi w kolejnych latach. Ostatnim etapem będzie określenie zakresu zmian w obrębie usług krajobrazowych, jakie nastąpią na skutek realizacji polityki przestrzennej poszczególnych gmin, wynikających z realizacji zapotrzebowania mieszkańców oraz potrzeby ochrony krajobrazu.
Sebastian Wach
