„Molekularne determinanty lekooporności szczepów wirusa grypy, wywołujących zakażenia u ludzi w różnych sezonach epidemicznych w Polsce”, to projekt prowadzony przez mgr Ewelinę Hallmann reprezentującą Zakład Badania Wirusów Grypy, Krajowy Ośrodek ds. Grypy w Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego – Państwowym Zakładzie Higieny.
Mikroorganizmy świetnie radzą sobie z antybiotykami, czy chemioterapeutykami wytwarzając mechanizmy obronne. Są w stanie usunąć z komórki lek, bądź też sprawnie go zmetabolizować, tak, żeby nie zaszkodził ich istnieniu. W związku z tym, powstaje potrzeba tworzenia nowych, skutecznych leków. Przypomina to trochę bitwę o przetrwanie. Przyjmując lek, chcemy wyzdrowieć, pozbyć się zakażenia, a mikroorganizmy nie dają za wygraną i nie pozwalają się tak łatwo usunąć. W przypadku grypy leki starej generacji – blokery kanału jonowego, do których należy m.in. amantadyna, okazały się nieskuteczne. W sezonie epidemicznym 2008/2009 wykazano 100% oporność szczepów wirusa grypy typu A, dlatego teraz nadzieją są leki nowej generacji, np. inhibitory neuraminidazy.
Patrycja Sikora: Dlaczego wirusy grypy charakteryzują się tak dużą zmiennością?
mgr Ewelina Hallmann: Duża zmienność wirusów grypy wynika z ich genomu. Wirus grypy typu A składa się z 8 segmentów RNA kodujących przynajmniej 10 białek. Z uwagi na brak zdolności proofreading polimerazy występuje wysoki wskaźnik mutacji. Segmentowa organizacja genomu pozwala na reasortację (shift antygenowy), czyli wymianę genów poszczególnych segmentów między wirusami potomnymi, w przypadku zakażenia jednego gospodarza dwoma szczepami. Ponadto należy podkreślić, że wirus grypy występuje w świecie zwierzęcym, co zwiększa możliwość powstania reasortantów .
P.S.: Jakie cele zostały postawione przed projektem?
E.H.: Głównym celem projektu jest określenie poziomu lekooporności wirusów grypy w Polsce u dzieci i dorosłych oraz wskazanie najczęściej występujących mutacji warunkujących oporność na lek w genie neuraminidazy.
P.S.:Co wniesie projekt?
E.H.:Do tej pory w Polsce nie były prowadzone tego typu badania. Mogą one wzbogacić wiedzę klinicystów, przyczyniając się do skuteczności leczenia chorych. Poza tym przeprowadzone analizy wskażą kierunek dalszych badań i możliwości zgłębiania zagadnienia w aspekcie zdrowia publicznego, czy też prac nad nowymi lekami. Ponadto możliwe będzie polepszenie oceny sytuacji wirusologiczno-epidemiologicznej, umożliwiające sprawniejsze działanie w przypadku wystąpienia pandemii grypy.
P.S.: Czy pandemia koronawirusa wpłynęła na realizację projektu?
E.H.: Z uwagi na powołanie mnie do zespołu diagnostycznego COVID-19 w NIZP-PZH, spowodowała chwilową przerwę w wykonywaniu zadań projektowych. Jednakże sytuacja ta pozwoliła mi na współpracę z ekspertami z różnych dziedzin, co poszerzyło moją wiedzę i dało możliwość nabycia nowych kompetencji.
Zdaniem mgr Hallmann szczepienia pełnią niezwykle ważną rolę w walce z grypą, a leki antywirusowe to dodatkowa pomocna broń w leczeniu i profilaktyce zakażeń. Synteza nowych leków antywirusowych to bardzo kosztowna, ciężka i długotrwała praca, o czym przekonaliśmy się w przypadku pandemii SARS-CoV-2. Biorąc pod uwagę duży potencjał pandemiczny wirusa grypy należy mieć świadomość, że to leki przeciwgrypowe będą głównym orężem do kontroli zachorowań. Dlatego prace związane z ich syntezą są tak przyszłościowym kierunkiem badań w dziedzinie medycyny.
