Zapraszamy na wywiad z prof. Gertrudą Uścińską – prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Polski ład wprowadza wiele zmian dla firm. Dla ZUS to również wyzwanie?
Zgadza się. Przygotowaliśmy dobrze do realizacji tych przepisów. Staramy się także pomóc przedsiębiorcom w ich przygotowaniach. Wiemy, że zwłaszcza w początkowym okresie obowiązywania nowych przepisów mogą pojawiać się wątpliwości interpretacyjne. Dlatego ZUS wychodzi ze sprawdzoną już inicjatywą i udostępnił dla płatników składek specjalny kalkulator.
Po wprowadzeniu niezbędnych danych, takich jak okres rozliczeniowy, forma opodatkowania, kwota dochodu lub przychodu, przedsiębiorca ustali z pomocą kalkulatora prawidłową podstawę wymiaru składki oraz kwotę składki należnej za dany miesiąc.
Opublikowaliśmy na stronie ZUS specjalny poradnik i przeprowadzamy otwarte szkolenia dla zainteresowanych. Spośród naszych pracowników wyznaczyliśmy liderów, którzy lokalnie szkolą i odpowiadają na pytania od pracodawców. Również pracownicy naszych sal obsługi klientów oraz infolinia są przeszkolone do udzielania kompleksowych informacji w zakresie zmian w składce zdrowotnej.
W ostatnich dniach uruchomił kolejny cykl webinariów dla przedsiębiorców. Oprócz tego cyklicznie wraz z przedstawicielami skarbówki eksperci Zakładu biorą udział w specjalnych dyżurach telefonicznych. Dzięki temu staramy się dotrzeć z informacją do wszystkich zainteresowanych.
ZUS opracował raport dotyczący zawierania umów o dzieło. Co z niego wynika?
Od 1 stycznia 2021 r. wprowadzono przepisy wymagające zgłaszania do ZUS zawieranych umów o dzieło. Dzięki temu państwo ma wiedzę na temat skali i struktury tego typu umów w Polsce. Zgromadzone w rejestrze informacje są wykorzystywane do celów statystyczno-analitycznych, badania kierunków rozwoju przedsiębiorczości i tym podobnych.
Nasze analizy pokazują, że wbrew przypuszczeniom w Polsce nie zawiera się rocznie wielu milionów umów o dzieło. Przez trzy kwartały 2021 r. przekazano prawie 800 tys. dokumentów ZUS RUD. Dotyczyły one ponad 1,2 mln umów o dzieło.
Najwięcej umów zawarto w sierpniu i wrześniu. Z kolei największa grupa wykonawców umów o dzieło to osoby w wieku 30–39 lat. Co ciekawe, najwięcej osób zgłosili płatnicy składek z branży edukacyjnej. Umowy o dzieło najczęściej zawierano na okres do 9 dni.
Umowy o dzieło zgłosiło prawie 61 tys. podmiotów. Największą grupę stanowili płatnicy składek zarejestrowani w ZUS. (58,5 tys.). Stanowili oni 96,5 proc. podmiotów, które to zrobiły. Osób fizycznych, które zgłosiły do ZUS umowę o dzieło, a nie są płatnikami składek, było 1 209, czyli 2,0 proc. ogółu zgłaszających. W omawianym okresie zgłoszono prawie 268 tys. wykonawców umów o dzieło. Więcej wśród nich było mężczyzn, niż kobiet. Najwięcej wykonawców umów o dzieło było z województwa mazowieckiego, najmniej z opolskiego. Najwięcej płatników składek, którzy zgłaszali umowę o dzieło, miało do 9 ubezpieczonych. Najmniejsza grupa płatników składek zgłaszających umowy o dzieło miała ponad 250 ubezpieczonych.
Dlaczego ZUS zrezygnował z części dotacji z budżetu państwa? To powinno nas martwić?
Wręcz przeciwnie – to bardzo pozytywna wiadomość. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie musi wykorzystywać całości dotacji między innymi dlatego, że wydolność Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, czyli zdolność pokrycia wydatków na świadczenia z ubezpieczeń społecznych ze składek na te ubezpieczenia, wynosi obecnie 80,9 proc. To bardzo pozytywne dane. Pokazują one, że nasze działania pomocowe w ramach tarczy antykryzysowej przyniosły skutek w postaci ochrony setek tysięcy firm i milionów miejsc pracy pracowników, zleceniobiorców, za których teraz płaci się składki. Jeszcze kilkanaście miesięcy temu byliśmy w zupełnie innym miejscu. Nie wiedzieliśmy, jaki wpływ na gospodarkę będzie miała epidemia COVID-19.
Od nowego roku ZUS przejął obsługę 500 plus. Jak to wygląda?
Zadanie zostało powierzone Zakładowi stopniowo. Oznacza to, że gminy będą kontynuowały wypłaty świadczenia 500+ do końca okresu, na jaki zostały przyznane, czyli do końca maja 2022 r. W tych sprawach nadal należy kontaktować się z pracownikami gmin i powiatów. Natomiast od 1 stycznia wszystkie nowe wnioski o świadczenie należy już kierować do ZUS, który przyzna prawo do 500+ do końca maja 2022 r. Z kolei od lutego 2022 r. rozpocznie się nabór wniosków na nowy okres świadczeniowy, czyli z wypłatą od czerwca 2022 r. Zadanie to już w pełni zrealizuje ZUS. Jesteśmy przygotowani do obsługi tego programu. Wnioski można składać tylko drogą elektroniczną. Do tej pory zarejestrowaliśmy ich już ponad 419 tys.
Z punktu widzenia rodziców i opiekunów, którzy już wcześniej składali wnioski elektronicznie, zmieni się niewiele. Wciąż do dyspozycji w tym celu będzie Platforma Usług Elektronicznych ZUS, portal Empatia i bankowość elektroniczna. Zmieni się tylko adresat takiego wniosku. Dotąd wniosek trafiał do odpowiedniego ośrodka gminnego lub powiatowego. A teraz trafi do ZUS, który jako wyspecjalizowana instytucja, dzięki elektronizacji procesu składania wniosków, automatyzacji ich weryfikacji oraz ubankowieniu wypłaty – zdoła obsłużyć program lepiej, taniej i w sposób jednolity, niż dotychczas w ramach rozproszonej struktury tysięcy podmiotów. Koszt jednego wniosku spadnie z ok. 5 zł do 50 groszy. Daje to oszczędność na poziomie 3,1 mld zł w 11 lat.
ZUS wypłacił już 14 emerytury?
Tak. Na początku grudnia ZUS zakończył wypłatę tzw. czternastych emerytur. Świadczenie to otrzymało blisko 7,8 mln emerytów i rencistów, w tym ponad 6,3 mln w pełnej wysokości, czyli 1250,88 zł brutto. Łączna kwota przeznaczona na wypłatę czternastek wyniosła prawie 9 mld zł. Kolejne w 2021 r. dodatkowe roczne świadczenie pieniężne wynosiło 1250,88 zł brutto i było wypłacane z urzędu, to znaczy nie trzeba było składać żadnego wniosku w tej sprawie. Świadczenie przysługuje osobom, które 31 października 2021 r. miały prawo do jednego ze świadczeń długoterminowych wymienionych w ustawie, m.in. emerytury, renty, renty socjalnej, świadczenia przedemerytalnego. Czternastki nie otrzymały osoby, których prawo do świadczeń zostało zawieszone. Pełną kwotę, czyli 1250,88 zł brutto, otrzymały osoby, których świadczenie podstawowe nie przekraczało 2900 zł brutto. Pozostali otrzymali czternastkę pomniejszoną zgodnie z zasadą „złotówka za złotówkę”. Na przykład, jeśli pobierana emerytura wynosiła 3500 zł, wówczas czternastka przysługiwała w kwocie mniejszej o 600 zł. Czternasta emerytura podlega opodatkowaniu i oskładkowaniu na ogólnych zasadach, niezależnie od tego, czy jest wypłacana w zbiegu ze świadczeniem opodatkowanym lub zwolnionym z podatku. Z kwoty kolejnego dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego nie są dokonywane potrącenia i egzekucje.
Jak wygląda realizacja innego zadania Rodzinnego Kapitału Opiekuńczego?
Złożono już 384 tys. wniosków. Kapitał opiekuńczy przysługuje rodzinom z dziećmi w maksymalnej wysokości 12 tys. zł na drugie i każde kolejne dziecko w wieku od 12. do 35. miesiąca życia. Świadczenie będzie wypłacane w miesięcznych częściach – po 500 zł przez dwa lata lub po 1000 zł miesięcznie przez rok, w zależności od wyboru rodzica. Wsparcie jest niezależne od dochodów rodziny, a środki nie będą opodatkowane.
Prawo do świadczenia mają także ci rodzice, którzy już teraz mają dwoje lub więcej małych dzieci. Wówczas świadczenie będzie przysługiwało na drugie dziecko lub kolejne proporcjonalnie za okres od dnia wejścia w życie ustawy do końca 35. miesiąca życia tego dziecka, na które kapitał przysługuje.
Informację o przyznaniu środków w ramach rodzinnego kapitału opiekuńczego uprawniona osoba, która złożyła wniosek, otrzyma na swój profil na Platformie Usług Elektronicznych ZUS, a także e-mailem na adres podany we wniosku.
Wniosek można składać wyłącznie w postaci elektronicznej, za pomocą tych samych systemów teleinformatycznych, co wnioski o świadczenie +Dobry start+ i świadczenie wychowawcze w ramach programu +Rodzina 500+. To portal Emp@tia, PUE ZUS oraz bankowość elektroniczna.
Dziękujemy za rozmowę.
