Z Prof. Dr hab. n. med. Piotrem Tutką z Uniwersytetu Rzeszowskiego rozmawia Sebastian Wach.
Czy uzależnienie od papierosów elektronicznych stanowi duży problem populacji?
Elektroniczne papierosy zostały wprowadzone jako mniej szkodliwa alternatywa dla papierosów tytoniowych. Jednak absolutnie nie możemy powiedzieć, że są nieszkodliwe. Trzeba pamiętać, że papierosy elektroniczne zawierają nikotynę – substancję bardzo silnie uzależniającą. Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków określiła używanie e-papierosów mianem pandemii. W Polsce w 2019 roku prawie 30% młodzieży w wieku 15-18 lat sięgnęło po e-papierosa w ostatnim miesiącu. Dane są zatrważające – coraz więcej młodych ludzi używa e- papierosów. Wśród nich jest wielu takich, którzy nigdy nie palili tradycyjnych papierosów.
Czy papierosy elektroniczne to ogromne wyzwanie dla medycyny?
Wielu użytkowników e-papierosów chce zaprzestać ich używania, ale aż 70% z nich zgłasza, że nie może otrzymać żadnej pomocy medycznej w tym zakresie. Wciąż nie ma rekomendacji na świecie jak skutecznie leczyć to uzależnienie. Dlatego zaprojektowaliśmy badanie kliniczne, które może takich danych dostarczyć. Jakie są główne założenia projektu?
Jakie są główne założenia projektu?
Dzięki środkom pozyskanym w drodze konkursu z Agencji Badań Medycznych rozpoczęliśmy duże badanie, którego celem jest określenie skuteczności farmakoterapii w „rzucaniu” e-papierosów. Badamy czy cytyzyna, lek pochodzenia roślinnego będący „polską specjalnością”, odkryty na nowo po latach zapomnienia jako skuteczny środek przeciwnikotynowy, może być stosowana w celu zaprzestania używania e-papierosów. Będziemy je prowadzić u osób powyżej 16 roku życia w wielu ośrodkach w Polsce. Badaniem objęci zostaną nie tylko używający wyłącznie e-papierosów, ale także tzw. podwójni palacze, czyli osoby, które równocześnie używają e-papierosów i palą papierosy tytoniowe.
Czy od strony naukowej będzie to innowacja i przełom na skalę światową?
Tak, rzeczywiście jest to bardzo innowacyjne badanie. Jeśli zakończy się sukcesem, jego wyniki będą pierwszymi na świecie naukowymi dowodami, na podstawie których może zostać wprowadzony do leczenia pierwszy lek pomagający osobom uzależnionym od e-papierosów.
Czy od strony wdrożeniowej badanie będzie miało pozytywny wpływ zdrowotny?
Także od strony wdrożeniowej badanie będzie miało ogromne znaczenie zdrowotne. Jeśli cytyzyna okaże się skuteczna, to będzie możliwe wyleczenie palaczy e-papierosów i tzw. podwójnych palaczy. Wyleczenie z uzależnienia przełoży się na możliwość wyleczenia chorób uwarunkowanych nikotynizmem, czyli schorzeń układu oddechowego, sercowo-naczyniowego i nowotworów. No i sprawa na czasie. Ponieważ wapowanie/palenie tytoniu wiąże się ze zwiększeniem ryzyka zachorowania i ciężkiego przebiegu COVID-19 zaprzestanie palenia istotnie obniży to ryzyko. Wiadomo, że e-papierosy często stanowią wstęp do palenia tradycyjnych papierosów. Zaprzestanie wapowania wyeliminuje takie ryzyko. Wyleczenie z nikotynizmu młodocianych przerwie „ścieżkę uzależnienia” i ograniczy możliwość sięgania po inne środki uzależniające, a co za tym idzie, znacznie zmniejszy ryzyko pogorszenia stanu zdrowia osób wchodzących w dorosłe życie. Poza niewątpliwymi pozytywnymi aspektami zdrowotnymi wyniki badania mogą mieć olbrzymie znacznie społeczne i ekonomiczne dla pacjentów i systemu opieki zdrowotnej w Polsce i na całym świecie.
Czy efektem będzie pierwsze na świecie leczenie farmakologiczne?
Dotychczas nie opracowano leczenia farmakologicznego, które pomogłoby „rzucić” e-papierosy. Liczymy na to, że wyniki naszego badania pozwolą na takie opracowanie.
